Czy umowa ustna jest wiążąca, gdy konsument kupuje usługę lub produkt? Choć wielu osobom wydaje się, że bez podpisu nie ma umowy, prawo mówi inaczej. Z perspektywy konsumenta warto znać swoje prawa i wiedzieć, kiedy forma ustna wystarcza, a kiedy trzeba domagać się potwierdzenia na piśmie.
Zasada swobody formy umów – konsument też może zawierać ustne umowy
W polskim prawie obowiązuje zasada swobody umów. Oznacza to, że strony mogą wybrać formę zawarcia umowy, jeśli przepisy nie wymagają pisma lub aktu notarialnego. Dotyczy to również konsumentów, którzy bardzo często zawierają umowy ustne – choćby kupując w sklepie czy zamawiając usługę.
Konsument i przedsiębiorca, zawierając ustną umowę, dokonują prawnie wiążącego ustalenia. Umowa zostaje zawarta z chwilą, gdy obie strony zgodzą się co do jej warunków – np. ceny, terminu, przedmiotu. W świetle prawa taka umowa jest ważna i wiąże strony.
W wielu sytuacjach ustna forma umowy jest normą, np.:
• w sklepie stacjonarnym,
• podczas zamawiania jedzenia z dowozem,
• w przypadku drobnych usług jak naprawa butów.
Problem pojawia się, gdy dochodzi do sporu. Wówczas brak pisemnych ustaleń może utrudnić dochodzenie roszczeń.
Umowy konsumenckie wymagające formy pisemnej lub aktu notarialnego
Niektóre umowy wymagają zachowania szczególnej formy. Konsument powinien o tym wiedzieć, by nie dać się wprowadzić w błąd.
Przykłady sytuacji, gdy ustna umowa nie wystarczy:
• zakup mieszkania – wymagana forma aktu notarialnego,
• darowizna nieruchomości – również akt notarialny,
• zawarcie umowy o kredyt hipoteczny – forma pisemna.
Inne przypadki to umowy o wysokiej wartości, np. umowy z firmą remontową na kilkanaście tysięcy złotych – choć prawo nie wymaga pisma, dla ochrony swoich praw warto żądać potwierdzenia warunków.
Tabela: Przykładowe umowy z obowiązkiem pisemnym dla konsumenta
| Rodzaj umowy | Wymagana forma |
|---|---|
| Zakup mieszkania | Akt notarialny |
| Kredyt hipoteczny | Forma pisemna |
| Darowizna nieruchomości | Akt notarialny |
| Leasing (np. samochodu) | Forma pisemna |
| Umowa pożyczki powyżej 1 000 zł | Forma pisemna (dowodowo) |
Warto też pamiętać, że umowy zawierane na odległość – przez telefon czy internet – są również ważne, ale powinny zostać potwierdzone w trwałej formie, np. e-mailowo. Konsument ma wtedy prawo do odstąpienia od umowy w ciągu 14 dni.
Jak dowieść istnienia ustnej umowy? Co może zrobić konsument?
Konsument, który zawarł ustną umowę, musi być przygotowany na ewentualną konieczność jej udowodnienia. Sytuacja komplikuje się, gdy usługodawca lub sprzedawca nie wywiązuje się z ustaleń.
Wtedy pomocne są:
• wiadomości SMS lub e-mail potwierdzające ustalenia,
• zeznania świadków – np. osoby obecnej przy rozmowie,
• faktury, paragony lub potwierdzenia przelewu,
• nagrania (jeśli zgodne z prawem).
Przykład: Konsument umawia się ustnie z fachowcem na remont łazienki za 5 000 zł. Fachowiec pracę rozpoczyna, ale nie kończy. Jeśli nie ma pisemnej umowy, konsument powinien zebrać dowody: SMS-y, zdjęcia etapu prac, korespondencję, która potwierdza warunki zlecenia.
W razie sporu sądowego dowody te mogą przesądzić o wyniku sprawy.
Praktyczne porady umowa ustna: jak chronić się jako konsument?
Choć wiele umów zawieranych jest ustnie, konsument nie powinien rezygnować z dokumentowania ustaleń. Nawet krótki e-mail lub SMS może stanowić ważny dowód.
Przykład wiadomości: „Zamówiłem u pana wykonanie szafki kuchennej na wymiar. Uzgodniliśmy, że cena to 2 500 zł brutto, realizacja do końca maja.”
• Warto robić zdjęcia produktów lub etapów realizacji usługi.
• Dobrą praktyką jest nagrywanie rozmowy – po wcześniejszym poinformowaniu drugiej strony.
Konsument może także korzystać z prawa do reklamacji – ale musi udowodnić, że doszło do zawarcia umowy. W przypadku usług warto zadbać o pisemne zlecenie lub potwierdzenie wykonania.
Umowa ustna dla konsumenta – najczęściej zadawane pytania
Czy konsument może zawrzeć umowę ustną z firmą? Tak, ustna umowa między konsumentem a firmą jest ważna. Trzeba jednak pamiętać o dowodach, które pozwolą wykazać jej istnienie i treść.
Co zrobić, jeśli firma nie dotrzymuje warunków ustnej umowy? Zebrać wszystkie dostępne dowody (wiadomości, zdjęcia, świadków) i skontaktować się z rzecznikiem konsumentów. Można też wystąpić na drogę sądową.
Czy można reklamować usługę zawartą ustnie? Tak, ale należy udowodnić, że doszło do zawarcia umowy i na jakich warunkach. Pomocna będzie każda forma potwierdzenia ustaleń.
Linki:
